tezat

Edebiyatta tezat, birbirinin zıddı olan duygu, düşünce ve durumları; aralarında bir ilgi kurarak aynı cümlede, mısrada veya beyitte dile getirme sanatıdır. Hem nazımda hem de nesir de görülebilir. Ayrıca tıbak, mutâbakat, tatbîk ve tekâfu isimleriyle de bilinir.

Tezat sanatının gerçekleşmesi için mutlaka birebir karşıt anlamlı sözcüklerin kullanılması gerekmez. Benzer şekilde, içinde karşıtanlamlı sözcükler olan her satırda da tezat sanatı yoktur. Tezat, şair veya yazarın bilinçli olarak kullandığı bir sanattır ve genellikle eserin bütününe yayılır.

Aşağıdaki örneklerde tezat sanatını meydana getiren sözcükler kalın yazılmıştır:

Aşk derdiyle hoşem elçek ilacımdan tabib

Kılma derman ki helâkim zehri dermanındadır -Fuzulî

Ben şairim o kamet-i mevzunu doğrusu

Sevmem desem de bil ki yalan söylerim sana -Nedim

Kani ol gül gülerek geldiği demler şimdi?

Ağlarım yadıma geldikçe gülüştüklerimiz -Mâhir

Bu harabatta Sâbit olamam sultanım

Dil-i viranımı yapsan da yıkılsam gitsem -Sâbit

Yağsın nesi varsa kâinatın

Yalnız şu derin sükût dinsin -Abdülhak Hâmid

Ne sabahı göreyim, ne sabah görüneyim

Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları

Islak bir yorgan gibi, sımsıkı bürüneyim

Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları -Necip Fazıl Kısakürek

Tezat sanatına düzyazıda da rastlanır:

Kaynakça

Ayrıca bakınız

• Karşıtanlamlı

Kategori:Söz sanatları Kategori:Edebiyat terimleri

Bu makale Creative Commons Attribution-Share-Alike License 3.0 altında yayınlanan
Wikipedia makalesi Tezat, materyallerini kullanır.